Powiat Wodzisławski Rydułtowy - Powiat Wodzisławski

• Hałda „Szarlota”

Rydułtowska „góra” to największa w Europie hałda stożkowa, która częściowo pokryta jest roślinnością. Widać ją ze wszystkich wzniesień w regionie, jest widoczna nawet w Czechach. Od podstawy mierzy około 134 metry, szczyt znajduje się ok. 407 m n.p.m. Hałda zajmuje 36 hektarów powierzchni i w ostatnich latach jest eksplorowana przez co odważniejszych turystów (uwaga: obiekt nie jest wyposażony w infrastrukturę turystyczną).

• Budynek wagi drobnicowej z 1906 r. oraz izba pamięci
  

Wśród industrialnych obiektów powiecie wodzisławskim na szczególną uwagę zasługuje powstały w 1906 r. budynek wagi drobnicowej, znajdujący się na terenie KWK „Rydułtowy”, w którym otwarta została Izba Pamięci. Zgromadzono w niej sporo unikatowych eksponatów, między innymi mapy, zdjęcia, narzędzia górnicze, które przybliżają dzieje i rozwój kopalni. Budynek jest charakterystycznym przykładem architektury przemysłowej początku XX w. Obok kilku ocalałych zabudowań dawnego osiedla Karola stanowi jeden z cenniejszych elementów przemysłowego dziedzictwa Rydułtów i powiatu wodzisławskiego.

• Zespół budynków szpitalnych w Rydułtowach

Zabytkowe zabudowania szpitalne przy ul. Plebiscytowej w Rydułtowach powstały w latach 1912-1914. Zleceniodawcą i inicjatorem budowy była Spółka Bracka. Zespół tworzy jednolity urbanistycznie kompleks. Pawilon główny to trzykondygnacyjny budynek z poddaszem, pierwotnie powstały na planie litery „L”. Pozostałe dwa pawilony to gmachy wolnostojące, dwukondygnacyjne, które także posiadają poddasza. Cały kompleks zabudowań został wzniesiony w stylu wczesnego modernizmu. Zespół wpisany jest do rejestru zabytków województwa śląskiego.

• Kościół pw. św. Jerzego w Rydułtowach

Świątynia została wzniesiona w l. 1895-96 według projektu wybitnego śląskiego architekta Ludwiga Schneidera. To budowla neogotycka z cegły licówki na rzucie krzyża, z prezbiterium skierowanym w kierunku południo-wschodnim. Składa się z trójnawowego korpusu czteroprzęsłowego, transeptu o ramionach zamkniętych trójbocznie, prezbiterium z pięcioboczną absydą i zespołem pomieszczeń zakrystii. Cechą charakterystyczną kościoła jest smukła, kwadratowa w przekroju wieża na osi nawy głównej, flankowana, dwoma symetrycznymi ryzalitami,. Ryzality kryją klatki schodowe prowadzące na emporę chóru muzycznego.

• Krzyż dwuramienny w Rydułtowach

W sąsiedztwie kościoła stoi jedyny w Polsce dwuramienny krzyż pokutny. Wyryta jest na nim inskrypcja ANDI628+CEESIM6SEC, którą ks. Paweł Skwara w wydanej w 1861 r. „Kronice Pszowa” rozszyfrował jako: „Roku Pańskiego 1628 zbudowany jest kościół św. Jerzego Męczennika, 6 września konsekrowany”. Napis ten zatem ma dotyczyć budowy jednego z wcześniejszych kościołów w Rydułtowach. Nie wyklucza się jednak, że ta data została wtórnie naniesiona na krzyżu o średniowiecznej proweniencji, na którym w miejscu przecięcia się ramion wyryto pierwotnie (zachowane dotąd) dwa małe krzyże łacińskie. W Rydułtowach poza dwuramiennym krzyżem pokutnym istnieje jeszcze drugi – aktualnie pod opieką parafii św. Jacka w Radoszowach.

• Zespół szybu wentylacyjnego III

Obiekt z lat 1910-1920. Położony w dzielnicy Piece. Składa się z budynku maszyny wyciągowej i rozdzielni, wieży szybu oraz budynku warsztatu. Stanowi pozostałość dawnej kopalni „Dicke Verwandschaft” powstałej w 1857 roku. W 1861 roku do kopalni przyłączono nadanie Wallhofe. Jej ponowne uruchomienie miało miejsce dopiero w 1890 roku, kiedy teren został wykupiony przez kopalnie „Charlottengrube”. W obrębie zabudowań kopalni jeden z dwóch dawnych szybów przystosowano do funkcji wentylacyjnych. Wkrótce w jego sąsiedztwie wzniesiono budynki pomocnicze i przemysłowe. Nowa nazwa szybu brzmiała Diecke Verwandschaft. Początkowo posiadał on nadszybie drewniane z wieżą wyciągową, którą dopiero na przełomie 1914–15 objęto modernizacją i przebudowami.

Zespół zabudowy szybu powietrznego III zajmuje teren o nieregularnym kształcie. Nad szybem góruje wieża wyciągowa o konstrukcji stalowej, nitowanej, kratownicowej z parą kół w układzie nad sobą. Współczesnymi realizacjami były zabudowania nadszybia i stacja wentylatorów – obecnie rozebrane. Pozostałe budynki wzniesione z cegły ceramicznej, jako nieotynkowane.

Budynki zespołu zabudowań szybów wzniesione są na planach wydłużonych prostokątów. W większości charakteryzuje je prosta bryła, kryta dachem dwuspadowym. Wyjątek stanowi budynek rozdzielni o bryle złożonej z trzech zasadniczych części. W zamknięciu każdej z nich widoczne odrębne dachy dwuspadowe z kalenicami. Budynek posiada dwa charakterystyczne elementy: w południowo–wschodniej części występuje dwukondygnacyjna wieża, a w południowo-zachodniej elewacji jednokondygnacyjny ryzalit. Otwory okienne i drzwiowe we wszystkich budynkach mają kształt zbliżony do prostokąta, zamknięte łukami pełnymi. W elewacjach widoczne są dekoracyjne gzymsy, opaski nadokienne oraz rozety. (Źródło: Wstępne sprawozdanie z inwentaryzacji obiektów przemysłowych w Województwie Śląskim, Katowice, styczeń 2012).

• Tunel kolejowy w Rydułtowach

Wybudowany w 1857 r. na linii kolejowej nr 140, pod trasą drogową z Rybnika do Raciborza. Jego pierwotne wymiary to 727 m długości, 7,5 m wysokości, 8,7 m szerokości oraz głębokości dochodzącej do 28 m. Obiekt był przystosowany do umieszczenia w nim dwóch torów. Po częściowym zawaleniu wkrótce po oddaniu do eksploatacji, jego wymiary ograniczono i obecnie przez tunel przebiega jeden tor. Tunel jest ciągle użytkowany. Odbywa się na nim ruch kolejowy z Raciborza do Rybnika i dalej do Katowic. Uwaga! Obiekt jest zamknięty dla ruchu pieszego!