Przejdź do menu głównego Przejdź do menu dodatkowego Przejdź do treści Mapa serwisu

Powiat Wodzisławski Powiat Wodzisławski WODZISŁAW ŚLĄSKI - Powiat Wodzisławski

WODZISŁAW ŚLĄSKI

 

Średniowieczne założenie miejskie

Zabytkowe założenie architektoniczne wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Ochroną objęty jest układ urbanistyczny wyznaczony ulicami: księżnej Konstancji (z pierzeją wschodnią i zachodnią), Wałową (z pierzeją północną), Zgoda (z pierzeją południową), Arendarską i Słowackiego (z pierzeją południową) wraz z terenem parku pałacowego, reprezentujący tzw. owalnicę śląską. W obrębie starówki znajduje się większość zabytkowej zabudowy miasta z Rynkiem i kościołami.

  • Zespół pałacowo-parkowy w Kokoszycach

W pobliżu przecinającej Kokoszyce głównej drogi biegnącej z Wodzisławia Śląskiego do Raciborza znajduje się zespół dworsko – parkowy, w skład którego wchodzi okazały pałac, położony nieopodal tzw. „kościółek” i otaczający je rozległy park krajobrazowy. Pałac wybudował około 1822 r. Wilhelm Franz von Zawadzki (wg innych źródeł obiekt powstał w 1783 r. z fundacji Gustawa von Ruffera i jego żony Gabrieli de Ruffer z d. Henckel Donnersmarck). Przez następne lata, aż do roku 1928, obiekt był prywatną rezydencją kolejnych właścicieli Kokoszyc. Obecnie całość stanowi własność Kurii Metropolitalnej w Katowicach jako Dom Rekolekcyjny im. ks. bp. Stanisława Adamskiego. W latach 60. w pałacu przebywał, wtedy jeszcze kardynał, Karol Wojtyła, przyszły papież Jan Paweł II. Ze względu na swój walor historyczny, architektoniczny i przyrodniczy zespół ten jest jednym z ciekawszych obiektów zabytkowych w mieście. W parku o powierzchni ok. 30 ha rośnie wiele gatunków drzew, także tropikalnych, m.in. azalie, kasztanowce czy rzadkie tulipanowce.

  • Baszta Rycerska w Wodzisławiu Śl., zwana Wieżą Romantyczną

Wieża romantyczna, tzw. Baszta z poł. XIX w. w Wodzisławiu Śl. (las na Grodzisku) foto. Marcin Giba, źródło: Urząd Miasta Wodzisławia Śl.Baszta Rycerska w Wodzisławiu Śląskim to jedyna pozostałość po dawnym zameczku myśliwskim, wybudowanym pod koniec lat 60. XIX w. w lesie miejskim na tzw. Grodzisku przez ówczesnego właściciela miasta, zagorzałego romantyka, Edwarda Braunsa. Budowla w swym kształcie to neogotycka około 20-metrowa wieża stylizowana na średniowieczną basztę. Jest jednym z głównych symboli Wodzisławia.

W 1925 roku właścicielami baszty oraz przyległego terenu zostali dwaj wodzisławscy kupcy, którzy (po uprzednim kapitalnym remoncie) utworzyli z niej punkt widokowy oraz restaurację. Według ówczesnej księgi pamiątkowej wspięło się tam pierwszego dnia otwarcia aż 338 osób. W 1938 roku baszta zaczęła popadać w ruinę. Dopiero w 1991 roku staraniem Towarzystwa Miłośników Ziemi Wodzisławskiej basztę odrestaurowano i utworzono na jej szczycie punkt widokowy. Niestety w 2004 r. obiekt został podpalony i doszczętnie zniszczony. Dzięki staraniom wielu osób, w 2012 roku baszta została ponownie odrestaurowana, lecz obecnie jest dostępna jedynie z zewnątrz.

  • Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Wodzisławiu Śl.

W najwyżej położonym miejscu wodzisławskiej starówki, na szczycie łagodnego wzniesienia, stoi ceglany kościół parafialny. Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Wodzisławiu Śląskim erygowana została w 1257 r. wraz z lokacją miasta. Obecny kościół (w stylu neogotyckim) został wybudowany na miejscu starego kamiennego kościoła z XV wieku w latach 1909-1910, według projektu wybitnego architekta, Ludwika Schneidera z Opola. W wyniku działań wojennych z 25 marca 1945 r. kościół został poważnie uszkodzony, a następnie odbudowany w 1946 r. W 2001 r. zrekonstruowano jego wieżę, a w 2011 r. – mierzący 12 m ołtarz główny. W świątyni zachowano kilka elementów wyposażenia ze starszych świątyń wodzisławskich, m.in. osiemnastowieczną ludową rzeźbę Chrystusa Frasobliwego czy obraz „Zespół Ukrzyżowania” (XVII lub XVIII w.), pochodzący prawdopodobnie z istniejącego do początku XIX w. na tzw. Raciborskim Przedmieściu drewnianego kościoła św. Krzyża. Przy południowej ścianie kościoła eksponowane są przeniesione z innych lokalizacji dwa średniowieczne kamienne krzyże pokutne.

  • Średniowieczny Kościół Minorytów. Obecnie Kościół ewangelicki (pofranciszkański) pw. Świętej Trójcy w Wodzisławiu Śl.

Pominorycki kościół ewangelicko-augsburski św. Trójcy w Wodzisławiu Śląskim foto. Hons084Kościół ewangelicki w Wodzisławiu Śl. oraz przylegający do niego gmach Sądu Rejonowego stanowią pozostałość po zespole zabudowań byłego klasztoru franciszkanów-minorytów, sprowadzonych do miasta w połowie XIII wieku. Obydwa mają dużą wartość zabytkową. Kościół został wybudowany w 2. połowie XV wieku i jest najstarszym zachowanym obiektem sakralnym w Wodzisławiu Śl. Pierwotna budowla była świątynią orientowaną, czyli z prezbiterium skierowanym na wschód, jednonawową o trójprzęsłowym prezbiterium. Cały budynek nakrywał wysoki dwuspadowy dach. Jej założenie reprezentuje tzw. czeski wzorzec świątyni franciszkańskiej.
Do bryły kościoła prawdopodobnie w XVII w. domurowano budynki klasztoru założone na planie kwadratu. W tym samym czasie nad wejściem do klasztoru wybudowano niewysoką kwadratową wieżę. W połowie XVIII w. kompleks został przebudowany w stylu barokowym.
W świątyni, która w okresie II wojny światowej doznała takich zniszczeń, że planowano nawet jej zburzenie (m.in. w 1943 r. wskutek zdjęcia dzwonów kościelnych runęła jej wieża), zachowały się niewielkie fragmenty renesansowych fresków oraz uratowane i wyeksponowane dzięki pracom konserwatorskim nieliczne gotyckie detale architektoniczne (na szczególną uwagę zasługują kamienne obramowania ostrołukowych okien). Obecne zabytkowe wyposażenie kościoła stanowią: ołtarz z przedstawieniem Wniebowstąpienia Pańskiego oraz ambona, pochodzące z luterańskiej świątyni w Stawiszynie koło Kalisza, skąd zostały przeniesione do Wodzisławia Śl. w 2010 r.
Kościół od wieków jest symbolem harmonijnego współżycia różnych grup wyznaniowych. Gdy w 1830 r., po kasacie dóbr zakonnych przez pruskie władze, świątynię nabyli luteranie, katolicy zachowali prawo do czczenia figury Chrystusa Frasobliwego w kaplicy mieszczącej się w wieży (obecnie w kościele WNMP), a kościelny zegar pozostał własnością magistratu.

  • Rynek Starego Miasta

Centralny plac miasta Wodzisławia, jeden z największych rynków na Śląsku, wytyczony w 1257 r. przy lokacji miasta. Ma kształt kwadratu o wymiarach 96 × 96 metrów. Zbudowanie tak sporego placu świadczyło o wielkich planach założyciela, księcia Władysława Opolskiego, odnośnie Wodzisławia. Jest centralną przestrzenią zabytkowego układu miejskiego Wodzisławia, reprezentującego tzw. śląską owalnicę. Obecnie w części południowej nawierzchnię rynku stanowi płyta, natomiast północna część placu to mały park z ławkami oraz krzewami i drzewami znajdującymi się wokół fontanny. Do dzisiaj zachowały się zabytkowe kamieniczki z XVIII i XIX w. W średniowieczu na rynku stały: ratusz, pręgierz oraz głęboka studnia. Wokół rynku znajduje się wiele historycznych miejskich uliczek: ulica Kubsza, Zgody, Powstańców Śląskich, Minorytów, Piłsudskiego, a także ulica Wałowa. Nad północną ścianą rynku na wzgórzu stoi zabytkowy kościół Wniebowzięcia NMP, górujący nad Starym Miastem. Na ścianie jednej z kamienic zainstalowano w 2001 roku zegar słoneczny.

 

Dwór w Wodzisławiu Śl. – Jedłowniku

Pałac w stylu neorenesansu niderlandzkiego wzniesiono około 1901 r. dla Gotfryda Hesse. W tej pięknej budowli od 1934 r. mieści się Dom Pomocy Społecznej prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Opatrzności Bożej, który przeznaczony jest dla dziewcząt i kobiet upośledzonych intelektualnie. Taka funkcja obiektu uniemożliwia niestety jego zwiedzanie, ale ten interesujący pod względem architektonicznym i bardzo charakterystyczny budynek warto zobaczyć chociażby z zewnątrz. Pałac otoczony jest niewielkim, dwuhektarowym parkiem krajobrazowym.

  • Pałac Dietrichsteinów

Pierwszy wodzisławski zamek został prawdopodobnie zbudowany z fundacji książęcej około 1257 r. Okres swej świetności miał dopiero jednak w XVI wieku. W tym czasie zamek składał się z bramy, zbrojowni i budynku głównego z komnatami, sypialniami, kancelarią i pomieszczeniem reprezentacyjnym. Wokół zamku znajdowały się ponadto kuchnia, dwie stajnie, drewutnia oraz kuźnia. Całość otoczona była fosą, nad którą przebiegał most. Zamek został zburzony przez Szwedów w czasie wojny trzydziestoletniej i – pomimo prób odbudowy – nie odzyskał już swej dawnej świetności. Obecny pałac, wzniesiony w latach 1743-1747 przez hrabiego Guidobalda von Dietrichsteina, jest najprawdopodobniej pierwszą budowlą w stylu klasycystycznym na ziemiach polskich i jedną z pierwszych w całej Europie. Pierwotnie pałac był siedzibą właściciela Wodzisławia, natomiast od 1881 r. do 1974 r. – magistratu. Obecnie w gmachu działa Urząd Stanu Cywilnego oraz Muzeum Miejskie. Otoczenie pałacu stanowi Park Zamkowy z zabytkowym drzewostanem. W muzeum funkcjonuje Punkt Informacji Turystycznej. Bezpośrednio za budynkiem pałacu zlokalizowany jest zabytkowy park na stoku i sztuczną wyspą.

  • Figura Św. Nepomucena z 1748 r.

Pierwotnie stała przed pałacem przy ul. Kubsza, później została przeniesiona na cmentarz przy ul. Pszowskiej. Obecnie obiekt został poddany pracom konserwatorskim i znajduje się przy probostwie parafii WNMP. To obiekt późnobarokowy autorstwa słynnego śląskiego rzeźbiarza Johanna Melchiora Oesterreicha.

  • Zespół budynków szpitalno-sanatoryjnych w Wodzisławiu Śl.-Wilchwach

Nieopodal biegnącej przez wodzisławską dzielnicę Wilchwy głównej drogi do Jastrzębia-Zdroju, na ul. Brackiej, pośród bogatego drzewostanu lasu miejskiego i wiekowych rododendronów położony jest monumentalny zespół zabudowań Wojewódzkiego Szpitala Chorób Płuc im. dr. Alojzego Pawelca. Od początku swego istnienia, sięgającego końca XIX w., aż do niedawna nosił on nazwę sanatorium lub lecznicy przeciwgruźliczej. W skład zespołu dawnych budynków sanatoryjnych, a obecnie szpitalnych, zbudowanych na przestrzeni lat 1887-1913, wchodzi pawilon główny, budynek gospodarczo-administracyjny, kotłownia, dom mieszkalny oraz willa naczelnego lekarza zbudowana w stylu cottage. Obiekty te usytuowane są na powierzchni kilku hektarów, porośniętych starodrzewem i przeciętych głębokim wąwozem. W sąsiedztwie kompleksu szpitalno- sanatoryjnego znajduje się popularne wśród wodzisławian kąpielisko „Balaton”.

  • Budynek dawnego szpitala powiatowego

W budynku przy ul. Wałowej 30, w którym obecnie znajduje się siedziba Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, Zakładu Aktywności Zawodowej i innych instytucji pomocy społecznej, mieścił się niegdyś szpital powiatowy. Placówkę zbudowano w 1913 r. według projektu Alfreda Bechera. Dyrektorem szpitala został wówczas doktor Łucjan Mende, zaś opiekę pielęgniarską sprawowały boromeuszki, sprowadzone do Wodzisławia w 1912 r. z Trzebnicy. Na początku lat trzydziestych szpital został rozbudowany. Powstały samodzielne budynki dla pralni (przerobiono dawną chlewnię), administracji i laboratorium. O dawnym, szpitalnym przeznaczeniu budynku świadczy istniejąca do dziś tablica. W czerwcu 1975 r. odbyła się uroczystość nadania szpitalowi w Wodzisławiu imienia zasłużonego dla tej placówki dr Józefa Tumułki. Na tablicy z zarysem popiersia widnieje napis: „Dyrektor tego szpitala 1929-1966, gorący patriota, ceniony obywatel, ofiarny lekarz”. Obecny kształt i wygląd obiektu nie wykazuje wyraźnych cech stylowych. Jedynie mansardowa forma dachu i wieloboczne ryzality mogą sugerować pewne zainteresowanie autora projektu tzw. „kostiumem francuskim” stosowanym w architekturze w II połowie XIX w. czy na początku XX w.

  • Sztolnia górnicza

Wodzisławska sztolnia ćwiczebna to nie jest typowy zabytek. Jest jednym z trzech w kraju zespołów ćwiczebnych wyrobisk górniczych znajdujących się kilka metrów pod powierzchnią ziemi. Pod względem struktury i wyposażenia imituje podziemie kopalni. Liczy ponad 500 metrów wyrobisk górniczych i jest największym tego typu obiektem w Polsce, a być może i w Europie. Wyposażona jest w rurociągi przeciwpożarowe, drewniane lub stalowe tamy wentylacyjne i inne niezbędne wyposażenie stosowane w podziemiach kopalni, np. czynne urządzenia do drążenia wyrobisk i eksploatacji węgla w ścianie. Sztolnia działa przy Powiatowym Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Wodzisławiu Śl. (tel. 32 455 35 93) i jest otwarta do zwiedzania cały rok. Sztolnia jest udostępniana dla zwiedzających w dni robocze w zorganizowanych grupach wyłącznie po uprzednim uzgodnieniu terminu. Sztolnia nie jest przystosowana dla niepełnosprawnych. Temperatura wewnątrz to ok. +9,0 °C. Zalecane wygodne, sportowe obuwie i cieplejsze okrycie, nawet latem.

  • Kaplica św. Jana Nepomucena w Kokoszycach

Kapliczka domkowa z przełomu XVIII/XIX w., zbudowana na planie prostokąta z cegły i kamienia. Nakryta jest dachem dwuspadowym, obłożonym dachówką, z którego wyrasta kwadratowa wieżyczka na sygnaturkę, z ośmioboczną latarnią zwieńczoną dzwonowatym hełmem. Otwór wejściowy do kapliczki oraz okno zamknięte są spłaszczonymi łukami. Do remontu obiektu w latach 1999-2001 kapliczka posiadała dość bogate wyposażenie. Głównym jej elementem stanowił obraz olejny z wizerunkiem św. Jana Nepomocena z 1817 r. autorstwa Franciszka Mayera. Ponadto na ołtarzu znajdował się barokowo-ludowy feretron z pocz. XIX w., przedstawiający MB Częstochowską oraz św. Barbarę, a na ścianach wisiały m.in. dwa drewniane polichromowane krucyfiksy z XVIII w. i przełomu XVIII/XIX w. Na posadzce zaś stały dwie drewniane polichromowane rzeźby ludowe przedstawiające MB Bolesną (XVIII/XIX w.) i Chrystusa Ecce Homo (XIX w.). Pierwotnie znajdowała się tu również gotycka rzeźba św. Anny Samotrzeć (XV/XVI w.), obecnie znajdująca się w Muzeum Archidiecezjalnym w Katowicach.

  • Kaplica Świętej Trójcy przy ul. ks. Pawła Pośpiecha

Neogotycka w formie z 1890 r. Stoi na terenie należącym kiedyś do klasztory minorytów (skasowanego przez władze pruskie w 1810 r.) – stąd zapewne pochodzi też jej wezwanie. Wewnątrz kapliczki stoi drewniany ołtarzyk z polichromowaną rzeźbą wyobrażającą Trójcę Świętą z 1887 r.

  • Kaplica pw. Trzeciego Upadku Pana Jezusa

Położona na niewielkim wzniesieniu w centrum Jedłownika. Wybudowana w poł. XIX w. Głównym elementem ołtarza jest obraz olejny, przedstawiający upadającego pod krzyżem Chrystusa, a także figura św. Elżbiety Portugalskiej.

  • Kaplica św. Urbana

Kapliczka domkowa z poł. XIX w. Wybudowana przy ul. Dąbrowskiego w Radlinie II. Ma charakter przebłagalny. Ufundowana przez Walentego Richtera wkrótce po tym jak gradobicie zniszczyło wszystkie plony na polach miejscowych gospodarzy. Poświęcono ją św. urbanowi, patronowi m.in. dobrych urodzajów. Jej wnętrze skrywa barokowo-ludową rzeźbę św. Urbana z poł. XIX w.

  • Figura św. Jana Nepomucena

Położona w Zawadzie, z 1867 r. Wpisana do rejestru zabytków, podlega ochronie prawnej.

  • Budynek dworca kolejowego

Obiekt z końca XIX w. Wraz z pobliską zdewastowaną wieżą ciśnień (I ćwierć XX w.) i budynkiem gospodarczym stanowi kompleks o dużej wartości historycznej. To tutaj miał miejsce jeden z ostatnich tragicznych akordów zbrodni hitlerowskich popełnionych w Polsce. W styczniu 1945 r. Niemcy popędzili pieszo ok. 56 000 jeńców obozów Auschwitz-Birkenau w 63 kilometrową trasę do stacji kolejowej w Wodzisławiu Śl. (wtedy Loslau O.S.), skąd mieli zostać wywiezieni koleją do obozów na Morawach i w Austrii, m.in. do obozu w Mauthausen. Wskutek bestialstwa oprawców oraz ostrej zimy życie na trasie Marszu straciło ok. 15 000 jeńców. Kilkadziesiąt osób zginęło też na ziemi wodzisławskiej, w tym na terenie samego dworca. Te tragiczne wydarzenia upamiętnia tablica wmurowana w elewację budynku stacji. Corocznie w styczniu w odbywa się spotkanie, msza święta w intencji ofiar i złożenie kwiatów przez ostatnich żyjących uczestników Marszu pod Pomnikiem Ofiar Oświęcimskich. Od kilku też lat organizowane są marsze „Ku przestrodze”, podczas których mieszkańcy regionu podejmują próbę przejścia pieszo trasy marszu z Auschwitz do Wodzisławia Śl. przez Brzeszcze, Pszczynę, Studzionkę, Pawłowice, Jastrzębie-Zdrój i Mszanę.

Dworzec kolejowy w Wodzisławiu Śląskim po modernizacjia z pocz. XXI w.

  • Budynek Urzędu Pocztowego

W sąsiedztwie zabytkowego parku pałacowego stoi w linii zabudowy ul. Kubsza budynek poczty z l. 80 XIX w. Wybudowany na planie prostokąta z czerwonej cegły, którą oblicowano wszystkie elewacje. Uwagę zwraca opracowanie fasady, pośrodku z dekoracyjnie rozwiązaną lukarną w połaci dachu, o szczycie wolutowo-krenelażowym, który przerywa gzyms koronujący. Obiekt zachowuje strukturę, bryłę i układ z czasów jego powstania. prezentuje typ architektury o eklektycznym charakterze z przewagą detalu neogotyckiego.

  • Gmach dawnej Szkoły Powszechnej  (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. 14 Pułku Powstańców Śl.)

Monumentalny obiekt wzniesiony w l. 1927-32 w stylu modernistycznym. Usytuowany w kierunku południowo-zachodnim od rynku, wybudowany na planie litery „T”. Obiekt złożony z segmentów o zgeometryzowanych bryłach i o różnych wysokościach cokołów, niwelujących  pochyłość terenu. Bryłę o horyzontalnym układzie wizualnie równoważą elewacje podzielone symetrycznie rzędami wysokich, prostokątnych otworów okiennych oraz zgeometryzowana dekoracja architektoniczna. Wzniesiony na wzgórzu nad wodzisławską starówką wywiera majestatyczne wrażenie.

  • Sanepid w Wodzisławiu Śląskim, dawna szkoła i sierociniec fundacji rodziny Aufrecht foto. F. KamczykBudynek sierocińca i prywatnej szkoły (obecnie siedziba Sanepidu)

Budowla murowana z cegły o konstrukcji szachulcowej z ok. 1880 r. Obiekt powstał z fundacji rodziny Aufrechtów z przeznaczeniem na sierociniec, a od 1922 r. użytkowany jako szkoła prywatna. Zabytek prezentuje się wyjątkowo okazale. Złożony jest z korpusu na planie wydłużonego prostokąta z ryzalitem na osi elewacji zachodniej oraz przylegającym półokrągłym aneksem. Górne partie ścian pod okapem dachu o konstrukcji szachulcowej. Aneks na wysokim cokole posiada rozległy taras widokowy osłonięty murowaną ażurową balustradą. Dopełnieniem oryginalności obiektu jest malownicze rozwiązanie elewacji, polegające na zestawieniu tynkowanych powierzchni z ceglanymi detalami architektonicznymi, a także zróżnicowana wysokość otworów okiennych. Budynek w nurcie preferującym styl romański i gotycki, ale i zapowiadający modernistyczne rozwiązania.

  • Kamienica z XIX w. (obecnie siedziba Starostwa Powiatowego)

Wybudowana ok. 1880 r. w stylu eklektycznym z przewagą stylizowanej ornamentyki neorenesansowej. Obiekt dwupiętrowy. Północny narożnik flankuje wykusz zakończony czteroboczną wieżyczką z ostrosłupowym hełmem. Na elewacji ozdobny balkon z fryzem arkadowym i naczółkiem z detalem palmetowym.

  • Kompleks budynków penitencjarnych (obecnie Urząd Miasta)

Składa się z dwóch budynków wybudowanych z czerwonej cegły pod koniec XIX w. To obiekty eklektyczne z wyraźną przewagą stylistyki neogotyckiej. Budynek dawnego sądu posiada plan wydłużonego prostokąta z nieznacznymi ryzalitami pośrodku dłuższych elewacji. Elewacje zdobione są z użyciem cegieł i tynku. Uwagę zwraca opracowanie fasady pośrodku z bardzo dekoracyjnie rozwiązanym ryzalitem zwieńczonym wysokim dwubocznym szczytem ze sterczynami. Portal wejściowy zdobi dekoracja treflowa. Budynek dawnego więzienia (aresztu) również na planie wydłużonego prostokąta o prostej blokowej bryle. Prezentuje typ obiektu o surowym charakterze.

  • Wodzisławskie młyny

Historia młynarstwa w Wodzisławiu Śl. sięga początków miasta. Do dzisiaj zachował się budynek młyna wodnego Ucherka z XIX w. (ul. Arendarska), w miejscu którego młyny funkcjonują od XVI w. Od lat 20. XX w. z powodzeniem tradycje te kontynuuje młyn parowy przy ul. Michalskiego. Kompleks składa się z obiektów: młyna, silosu, budynku mieszkalnego i magazynu.

  • Dawne probostwo ewangelickie (poł. XIX w.)

Położone przy ul. ks. Pawła Pośpiecha

  • Kompleks budynków dawnej fabryki wyrobów tytoniowych

Wybudowany na przełomie XIX i XX w. przez Reisnera. W 1922 r. przejęty przez władze państwowe, które utworzyły tutaj Państwową Fabrykę Wyrobów Tytoniowych. W okresie PRL w miejsce zlikwidowanych zakładów tytoniowych uruchomiono Śląskie Zakłady Koncentratów Spożywczych „Wodzisław”. Po ich przejęciu przez polski oddział amerykańskiego koncernu Heinz (Pudliszki) i likwidacji, firma wznowiła produkcję w ograniczonym zakresie. W sporych budynkach planowano m.in. wybudowanie loftów oraz utworzenie obiektu handlowego.

  • Dawna synagoga i były cmentarz żydowski

Budynek wodzisławskiej synagogi powstał w 1826 r. przy obecnej ul. Targowej na miejscu wcześniejszej świątyni żydowskiej, która spłonęła w wielkim pożarze miasta w 1822 r. W okresie międzywojennym została zamknięta ze względu na opuszczenie miasta przez społeczność żydowską, po tym jak Wodzisław został przyłączony do Polski. Z tej społeczności wywodzi się wiele znamienitych postaci świata nauki, polityki i filozofii, m.in. rodzina Ferdynanda Lassalle’a (nazwisko rodziny to przekształcona na język francuski wersja nazwiska Loslauer, czyli „Wodzisławski”), a także ród Aufrechtów. W 1938 r. zakupiona przez Związek Powstańców Śląskich, który przebudował ją na Dom Powstańca. Podczas II wojny światowej urządzono tutaj kino „Czar” (działające do lat 90 XX w.). Obecnie mieszczą się tutaj placówki handlowo-usługowe. Synagoga została wybudowana jako budynek dwukondygnacyjny, orientowany, na planie litery „T” z ozdobną elewacją frontową, zdobioną w części środkowej jednoosiowym ryzalitem, z dużym prostokątnym oknem zamkniętym łukowato. Nad oknem znajdował się okulus z Gwiazdą Dawida. (Bergman E. Jagielski J., Zachowane synagogi i domy modlitwy w Polsce. Katalog, Warszawa 1996). Fasada nawiązywała w swym przesłaniu do starożytnego łuku triumfalnego oraz do symbolicznego przejścia przez bramę do raju. Do wnętrza wiodły trzy wejścia łukowe w formie romańskich portali, flankowane kolumnami. Wejścia boczne zdobione były nad portalami Gwiazdami Dawida. Prawdopodobnie w części frontowej mieścił się przedsionek, a nad nim babiniec, który został oświetlony dużymi oknami. Synagoga była nakryta czterospadowym dachem (Furmanek M., Kulpa S., Witosz K., 2006, Wodzisław Ślaski a dziedzictwo europejskie – 750-lecie miasta) – cyt. za: http://www.sztetl.org.pl/pl/article/wodzislaw-slaski/11,synagogi-domy-modlitwy-i-inne/266,synagoga-w-wodzislawiu-slaskim-ul-targowa-5-/#footnote_1

Utrwalona w lokalnej tradycji (pod onomastycznym określeniem „Żydowina”) została także obecność w lokalnym krajobrazie cmentarza żydowskiego, który powstał w 1814 r. i funkcjonował do II wojny światowej (zlikwidowany przez hitlerowców). Obecnie w tym miejscu znajduje się cmentarz żołnierzy radzieckich. W 2012 r. w pobliżu cmentarza posadowiono tablicę upamiętniającą wielowiekową obecności Żydów w Wodzisławiu, spośród których wywodził się m.in. Heyman Lasall – ojciec Ferdynanda Lassalla, jednego z twórców współczesnej socjaldemokracji. Nazwisko rodziny, mimo przybrania francuskiej formy, posiada wyraźne odniesienie do dawnej nazwy Wodzisławia (Loslau – Loslauer – Lasall – Lassalle). Z Wodzisławia wywodził się także Emanuel Aufrecht – jeden z ojców nowoczesnej medycyny.

  • Modernistyczna willa dr. Mendego

Położona na dawnym raciborskim przedmieściu, przy pl. Świętego Krzyża w rejonie dawnego drewnianego kościoła szpitalnego Świętego Krzyża (zniszczonego podczas potopu szwedzkiego i odbudowanego, a następnie rozebranego w 1826 r.). Wybudowana w 1934 r. w stylu modernistycznym według projektu Wikotra Majwalda wraz z założeniem ogrodowym. Zarówno willa, jak i ogród posiadają wyraźne cechy stylowe. Willa dr. Mendego jest jednym z najcenniejszych obiektów zabytkowych zachowanych w niemal niezmienionej formie na terenie miasta.

  • Kościół św. Barbary
    (obecnie w Jastrzębiu-Zdroju)

Kościół drewniany z poł. XVII w. Pierwotnie wybudowany w Jedłowniku. W 1974 r. przeniesiony do Jastrzębia-Zdroju. Budowla zrębowa. Do krótkiego prezbiterium przylega szeroka nawa, od zachodu – piętrowa z lożą kolatorską. Na od wschodu zwieńczono kruchtą, a od północy – kwadratową wieżą o pochyłych ścianach i nadwieszonej izbicy z namiotowym dachem. W nawie i prezebiterium pozorne stropy kolebkowe. Na górnej belce tęczowej barokowe rzeźby Chrystusa ukrzyżowanego, Matki Boskiej i św. Jana Ewangelisty. Ołtarz główny barokowy, z obrazem św. Barbary i rzeźbami Marii, Pana Jezusa i świętych dziewic. W prezbiterium ponadto chrzcielnica i barokowa ambona z obrazami ewangelistów (XVIII w.) (źródło: B. Cenda, Kościoły, kaplice i dzwonnice drewniane. Województwo śląskie. Przewodnik, Kraków 2015 r., s. 102-105.