Powiat Wodzisławski
Polową mszą świętą przy pałacu w Rzuchowie, celebrowaną przez ks. proboszcza Edwarda Fórmanowskiego, rozpoczęły się 3 czerwca o godz. 15:00 uroczyste obchody 100. rocznicy III Powstania Śląskiego. Mszę odprawiono w intencji Ojczyzny, poległych w walce o polskość Śląska, a także zmarłych sołtysów Rzuchowa – Franciszka Szkatuły i Bronisława Panica.
Po mszy delegacje złożyły kwiaty pod pomnikiem powstańców. Na uroczystościach obecni byli m.in. parlamentarzyści, samorządowcy, urzędnicy i działacze społeczni. Powiat wodzisławski reprezentował starosta Leszek Bizoń. Artystycznym uwieńczeniem obchodów był koncert „Idą powstańcy” w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca Śląsk.
Organizatorem wydarzenia była Fundacja Na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury, która od kilku już lat zajmuje się przywróceniem dawnej świetności pałacowi w Rzuchowie, przeprowadzając tam prace rewitalizacyjne. Partnerami z kolei samorządy Powiatów: Wodzisławskiego, Raciborskiego i Rybnickiego, a także miast i gmin: Kornowac, Pszów, Racibórz, Radlin i Rydułtowy. Swoim patronatem uroczystości w Rzuchowie objęło Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, wiceminister sprawiedliwości Michał Woś oraz rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Ryszard Koziołek.
Obchody powstańczych rocznic odbywały się w Rzuchowie już po raz drugi. W zeszłym roku dodatkowym elementem było odsłonięcie po rewitalizacji pomnika powstańców śląskich. Upamiętnia on bojowników o polskość Górnego Śląska, którzy zginęli podczas III Powstania Śląskiego. Należeli oni do rybnickiego I batalionu wchodzącego w skład Grupy „Południe”.
Powstańcy I batalionu rybnickiego pod dowództwem Pawła Stańki maszerując w stronę Odry, natknęli się na bardzo silny opór niemiecki w Rzuchowie. Zostali ostrzelani z broni maszynowej przez niemieckie bojówki. Doszło do krótkiej, lecz gwałtownej walki zakończonej zwycięstwem powstańców. Jak wynika z niepełnego spisu poległych, w pierwszych dniach powstania zginęło 14 powstańców.
Wśród poległych w tym rejonie znaleźli się m.in. powstańcy z terenu obecnego powiatu wodzisławskiego. Pierwszym, poległym w nocy z 2 na 3 maja 1921 r., był plutonowy Roman Prefeta z Biertułtów, zabity w potyczce z bojówkami niemieckimi w Rzuchowie. Wincenty Koczy z Rydułtów zmarł 3 maja, a Alfred Strączek, również z Rydułtów, ranny w walkach, zmarł 4 maja.
Przytoczone fakty oparte są na zachowanych meldunkach, publikowanych spisach poległych oraz opracowaniach historyków specjalizujących się w historii działań powstańczych.
O wspomnianych wydarzeniach sprzed 100 lat mówią także ślady na murach rzuchowskiego pałacu odkryte w trakcie prac renowacyjnych, które prowadzone były w 2020 r. Podczas czyszczenia elewacji odkryto ślady rykoszetów, które wskazują, iż z poziomu ziemi strzelano w stronę narożnej wieży, co potwierdza pogłoskę o ostrzale powstańców z tego miejsca.
Materiał nadesłany; oprac. BKI
